Kenmerken van voertuigen 

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is tussen 2013 en 2023 het gemiddelde gewicht met 10% gestegen voor privéauto’s en met 17% voor auto’s die nieuw werden ingeschreven door een bedrijf. Die laatste zijn bovendien veel zwaarder (1.711 kg) dan nieuwe privéauto’s (1.463 kg). Aangezien het relatieve aandeel van auto’s die ingeschreven werden door een bedrijf gestegen is tijdens deze periode, is het gemiddelde gewicht van nieuw ingeschreven auto’s in het BHG tussen 2013 en 2023 met 17 % gestegen tot een gewicht van 1.681 kg. Deze trend is niet specifiek voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het gewicht van de auto’s in België is immers sterk toegenomen, en deze verhoging op het nationale niveau is zelfs hoger dan het Europese gemiddelde. Privévoertuigen van Brusselse huishoudens zijn veel minder zwaar dan bedrijfsvoertuigen. Slechts 15,6% van de privéauto’s weegt meer dan 1.600 kg, terwijl dat voor de bedrijfsauto’s 41,5% is.

Bedrijfswagens vormen een extralegaal voordeel dat vooral ten goede komt aan huishoudens met een (heel) hoge sociaaleconomische index, zoals de kaart (de verdeling per statistische sector van het gemiddelde gewicht van de voertuigen van de Brusselaars) aantoont. Op deze kaart valt de zuidoostelijke rand op, waar de sociaaleconomische indexen veel hoger liggen dan elders in het Brussels Gewest en waar de meeste huishoudens met een salariswagen wonen. Het noordwesten van het Gewest heeft eveneens hoge, maar geen maximale waarden. Dit zijn buurten waar het aantal huishoudens met kinderen hoger is dan het regionale gemiddelde en waar de huishoudens met een auto vaker huishoudens met een of meer kinderen zijn. Koppels met kinderen hebben gemiddeld een veel zwaardere auto dan andere types van huishoudens.

Op basis van een statistische analyse voor heel België heeft Vias onlangs aangetoond dat zwaardere, hogere en krachtigere wagens leiden tot een veiligheid “met twee snelheden”. Terwijl de kans om zwaar gewond te raken of te overlijden afneemt voor de inzittenden van een zwaarder voertuig, neemt die kans toe voor de andere partij, of dat nu zwakke weggebruikers (voetgangers, fietsers, motorrijders) zijn of inzittenden van een kleinere wagen. Brussel Mobiliteit heeft de analyse van Vias overgedaan voor de ongevallen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tussen 2021 en 2022. Het blijkt dat, zelfs in een stedelijke omgeving waar een snelheidsbeperking van 30 km per uur geldt voor het overgrote deel van het wegennet, het gewicht van de voertuigen een belangrijke factor is bij ongevallen. Voor de inzittenden van de tegenliggende voertuigen waren de gevolgen zelfs nog groter in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dan in België in zijn geheel. Door de gewichtstoename van de voertuigen komt de doelstelling in het gedrang om tegen 2030 het aantal doden en zwaar gewonden in Brussel naar nul te herleiden.

De wagens nemen steeds meer plaats in de openbare ruimte in. Nieuw ingeschreven voertuigen in België sinds 2018 zijn gemiddeld meer dan 180 cm breed (zonder de zijspiegels). Voertuigen van een dergelijke omvang passen niet in een heel aantal parkeerplaatsen, zowel op de weg als daarbuiten.

Ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest neemt het aandeel SUV’s voortdurend toe. In 2023 waren meer dan de helft van de nieuwe inschrijvingen in het BHG SUV’s, of 33.818 in het totaal. Het aantal ingeschreven tweedehands SUV’s neemt ook toe; in 2023 waren dat er meer dan 10.000 (19,5%). De evolutie van het aandeel SUV’s bij nieuwe inschrijvingen schommelt weinig naargelang de eigenaar. Er is echter een groot verschil als het gaat om het aandeel SUV’s in de totale Brusselse vloot: dat loopt op tot 18,4% voor privéwagens, 44,2% voor leasewagens en 32,7% voor wagens ingeschreven door andere bedrijven van de EU, en ze zijn duurder, krachtiger, groter en zwaarder dan in de buurlanden. 

De elektrificatie van de wagens op zich verklaart slechts gedeeltelijk de verzwaring van het Brusselse wagenpark. Het is ook te wijten aan het feit dat vooral de topsegmenten van de automarkt geëlektrificeerd worden. Dit heeft een dubbele impact op het gewicht van voertuigen: enerzijds zijn deze modellen sowieso zwaarder en anderzijds hebben ze zwaardere batterijen (rond de 500 kg) vanwege hun hogere energieverbruik en om een groter rijbereik te garanderen. 

De Belgische fiscale context, die bedrijfswagens bevoordeelt zonder onderscheid te maken tussen de modellen, verklaart waarom nieuw ingeschreven elektrische voertuigen in België gemiddeld 14% zwaarder zijn dan het EU-gemiddelde en dat ze duurder, groter en zwaarder zijn dan in de buurlanden.